دیوانه بر بام (نمایش‌نامه)

«شین گکی» یا نمایش جدید، عنوان عامی است برای تجربه‌های نمایشی ژاپن اواخر قرن نوزدهم ـ عصر می‌جی به بعد ـ که فارغ از قالب‌های سنتی «نو» و «کابوکی» و تحت‌ تاثیر آشنایی با درام اروپایی می‌کوشیدند با جهان معاصر، نزدیک و منطبق باشند و به نیازهای عصر نوین پاسخ بدهند. نمایش‌نامة «دیوانه بر بام» آشکارا یک شین گکی است که شکل تازه را با مضمون نوین ـ رد خرافات و نفی نیاز به واسطه برای برقراری ارتباط با آسمان یا روح طبیعت ـ پیوند می‌زند. در این نمایش سنت، یکسره نفی نمی‌شود گرایش به تفکر ذن در تاکید نهای? نویسنده بر روح اوج گرفتة برادر دیوانه و توانایی آشکارش در برقراری ارتباط مستقیم و بی‌واسطه با خدا عیان می‌شود ـ تجدد برادر تحصیل‌کرده همان‌قدر که از پذیرش خرافات سنتی تن می‌زند، وجه هم‌دلانه و گوهر انسانی سنت را به ستایش عقل محض ترجیح می‌دهد. صحنة پایانی، صحنة حلول خداوند در کالبد برادر بزرگ‌تر و اندوه برادر کوچک‌تر است، از این که «عقل»، پای او را بر زمین نگه داشته است. مفاهیم سنتی «جنون» و «خرد» در نمایش‌نامه محک می‌خورند؛ و نویسنده راه میان‌بری به سوی خوشبختی عرضه می‌کند: شیدایی، فارغ از هر آداب و ترتیبی.