ژوزه مائوروده واسكونسلوس در كتاب «درخت پرتقال زيباي من» انگار مي‌گويد كه بخشي از راه رستگاري آدمي از «رنج» مي‌گذرد. من نزديك به سه دهه با رنج‌هاي ژوزه «هم‌ذات» پنداري كرده‌ام، سال‌هاي بسياري گريستم و سال‌هاي بسياري خنديده‌ام. «درخت زيباي من» برايم حكم وصيت‌نامه‌اي را دارد كه از آن من است اما از زبان ديگري نقل شده است. آري سال‌هاي بسياري با رنج‌هاي «زه زه» خفته‌ام و بيدار شده‌ام، گريسته‌ام و خنديده‌ام، «ژوزه» رنج‌نامه روح سرگردان بشري است، رنج‌نامه روح گران‌‌باري كه براي رهايي از ستم جهان بايد رنج را «تجربه» كند تا «رها» شود. رهايي‌اي كه «دروني» است و نه «بيروني».