شكل، طرح و نقش آثار و اشياي تاريخي بهترين منبع براي شناخت و فهم سير تحول و تغييرات فرهنگي و هنري ساكنان اوليه فلات ايران است. نقش‌ها و طرح‌هاي آثار تاريخي برداشت‌هايي از دنياي سازندگان آن‌هاست. اين طرح‌ها و نقش‌ها را بايد فراتر از تصاوير در نظر گرفت. آن‌ها بيان جهاني‌بيني دوران خود هستند. در تحليل فرهنگ‌ها و تمدن‌هاي باستاني، كه در آن‌ها با فقدان منابع مكتوب مواجه‌ايم، تحليل تصاوير نقش ويژه‌اي ايفا مي‌كنند. طرح‌ها و نقش‌هاي ايراني دايره‌المعارف نقوش و طرح‌هاي ايران باستان است.